Strefa edukacji

Do momentu opublikowania tego artykułu (2007 r.) nie przedstawiono żadnych danych porównujących dwa popularne leki przeciwhistaminowe w doświadczalnym modelu bąble i rumień, wywołane podaniem histaminy. Przeprowadzono już co prawda badanie porównujące feksofenadynę z loratadyną (substancją macierzystą desloratatyny; feksofenadyna cechowała się szybszym początkiem działania i silniej zmniejszała bąble i rumień), jednak dotychczas brak było danych porównawczych pomiędzy feksofenadyną a desloratadyną w opisanym wyżej modelu.

Wypełnieniem tej luki było badanie, którego wyniki autorzy opublikowali w Allergy Asthma Proceedings w 2007 r. Głównym celem było porównanie skuteczności feksofenadyny w porównaniu do desloratadyny w hamowaniu wywołanej histaminą odpowiedzi typu bąbel i rumień u dorosłych i młodzieży. Badanie przeprowadzono w dwóch ośrodkach, było randomizowane, kontrolowane względem placebo, podwójnie zaślepione i wykonane w układzie całkowicie przekrzyżowanym (cross-over).

Uczestnicy badania, kryteria włączenia i wykluczenia

Uczestnikami były kobiety i mężczyźni w wieku od 12 do 55 lat bez chorób alergicznych lub alergii w wywiadzie. Warunkiem włączenia do badania była wykonana w trakcie wizyty przesiewowej dodatnia próba histaminowa lub podwójna próba histaminowa ze zbiorczym wynikiem ≥20 mm większym (dla rumienia) oraz o ≥6 mm większym (dla bąbli) od obszaru kontrolnego w postaci odpowiedzi na podanie rozpuszczalnika. Do ważniejszych kryteriów wykluczających należała astma lub aktywna choroba alergiczna, słaba wyjściowa odpowiedź na histaminę, przechodzenie aktualnie immunoterapii, ciąża lub karmienie piersią.

Protokół badania

Badanym podawano w pojedynczej dawce chlorowodorek feksofenadyny (180 mg), desloratadynę (5 mg) lub placebo. Co pewien określony czas (przed podaniem leku) po 20, 40 i 60 minutach po podaniu dawki [placebo] a następnie 12 godzin od tego czasu wykonywano test skórny za pomocą histaminy i rozpuszczalnika (kontrola). Następnego dnia próbę powtarzano po 23 i 24 godzinach od podania dawki. Wykonywano również podwójne skórne testy histaminowe: po 6, 12 i 24 godzinach od podania leku (placebo).

Po 10-28-dniowym „okresie wypłukiwania” zmieniano grupy, powtarzając testy skórne przed i po podaniu dawki leku. Rumienie i bąble sumowano mierząc najdłuższą średnicę oraz najdłuższą średnicę do niej prostopadłą, przechodzącą przed punkt środkowy najdłuższej średnicy.

Analiza punktów końcowych

Głównym pierwszorzędowym punktem końcowym była sumaryczna zmiana wielkości wywołanego histaminą rumienia skóry (przed i po podaniu dawki leku). Do drugorzędowych punktów końcowych należały: sumaryczna zmiana wielkości bąbli pohistaminowych, początek i czas działania reakcji, zahamowanie reakcji wyrażone jako maksymalny odsetek zmniejszenia odczynu oraz czas upływający do osiągnięcia tego maksimum.

Rumień

Chlorowodorek feksofenadyny (180 mg) cechował się istotnie większą supresją wywołanego histaminą rumienia w porównaniu z desloratadyną (5 mg) w okresie 2-6 godzin od podania dawki leków (p ≤0,005). Znacząco większą procentową redukcję od wartości wyjściowych w zakresie rumienia (maksymalna supresja) stwierdzono w parze feksofenadyna – desloratadyna po 2 godzinach (odpowiednio 61% vs. .2%), po 3 godzinach (83% vs. 18%), 4 godzinach (79% vs. 3%), 5 godzinach (75% vs. 27%) i 6 godzinach (85% vs. 36%) od podania dawki leku (p <0,05). Feksofenadyna istotnie zmniejszała również obszar rumienia w porównaniu z placebo we wszystkich punktach czasowych, począwszy od 2 godzin od podania leku i utrzymując się przez 24 godziny od tego czasu (p <0,05). W przypadku desloratadyny te punkty czasowe wynosiły: 6-10 godzin, po 12 i po 24 godzinach od podania dawki leku (p <0,05).

Bąble

Przewaga feksofenadyny (180 mg) względem desloratadyny (5 mg) dotyczyła również supresji bąbli (p <0,05). Dotyczyło to następujących punktów czasowych: 2-4 godziny, 6-9 godzin i 12 godzin od podania dawek leków. Feksofenadyna zmniejszała też obszar bąbli istotnie bardziej od placebo we wszystkich punktach czasowych (p <0,05), natomiast desloratadyna cechowała się istotnie większą supresją niż placebo tylko po 10 godzinach od podania leku.

AUC

Analizie poddano również AUC, czyli pole powierzchni pod krzywą (w milimetrach). Tutaj także wykazano, że chlorowodorek feksofenadyny istotnie bardziej od desloratadyny i placebo zmniejsza obszar rumienia i bąbli.

Początek i czas działania leku

Supresja rumienia w przypadku feksofenadyny rozpoczynała się 60 minut i trwała ≥23 godzin od podania leku Desloratatydyna rozpoczynała swoje supresyjne działanie 5 godzin od podania dawki, a czas jej działania wynosił ≥19 godzin od początku badania. W przypadku bąbli oba leki cechowały się podobnym początkiem działania (60 minut od podania leku) oraz czasem działania leku (≥23 godzin).

Maksymalne działanie supresyjne

W przypadku obu leków można było określić maksymalne działanie supresyjne zarówno dla rumienia, jak i dla bąbli. Dla feksofenadyny było to odpowiednio 84,7% oraz 67,8% (6 godzin od podania dawki), a dla desloratadyny wartości te wynosiły: 51,4% (dla rumienia, 10 godzin od podania dawki) oraz 30,6% (dla bąbli, 7 godzin od podania dawki).

Wnioski

Opublikowano już wcześniej badanie porównujące feksofenadynę z desloratadyną, w którym analizowano skuteczność obu leków w zmniejszaniu uczucia „zatkania” nosa u pacjentów z sezonowym alergicznym nieżytem nosa (SAR). Oba leki okazały się równie skuteczne w łagodzeniu objawów związanych z tą chorobą. Brakowało jednak badania porównawczego, stosującego popularny model doświadczalny rumień-bąble wywoływane podaniem histaminy.

Tego właśnie dotyczyło opisywane badanie. Okazało się, że chlorowodorek feksofenadyny (180 mg):

1. istotnie bardziej niż desloratadyna (5 mg) zmniejszał obszar wywołanych histaminą rumienia i bąbli (cechował się większą supresją);

2. charakteryzował się szybszym początkiem działania względem ustępowania rumienia;

3. większa też była siła tej supresji (czyli maksymalne działanie supresyjne wyrażone w procentach);

4. wykazywał istotnie większą supresję zarówno w przypadku rumienia, jak i bąbli względem placebo we wszystkich punktach czasowych.

Desloratadyna wykazywała istotnie większą supresję rumienia względem placebo w kilku punktach czasowych po podaniu leku, natomiast supresja bąbli była znacząco większa od placebo tylko 10 godzin po podaniu.

Zwieńczeniem opisu była analiza AUC, w której potwierdzono istotnie większą skuteczność feksofenadyny zarówno względem desloratadyny, jak i placebo w supresji wywołanych przez histaminę bąbli i rumienia.

Autorzy podali również ograniczenia swojego badania: model bąble-rumień obejmuje tylko działanie antyhistaminowe, a pomija degranulację komórek tucznych i aktywację kaskady prowadzącej do odpowiedzi późnej fazy. Istnieją też znaczące różnice (np. strukturalne pomiędzy skórą a błoną śluzową nosa).

Pomimo tych ograniczeń – jak podają autorzy – wyniki tego badania są obiektywnym potwierdzeniem skuteczności feksofenadyny w doświadczalnym modelu, uzupełniającym wcześniejsze badania dotyczące wskaźników subiektywnych.